To
że Ślońsk je szumnom krainom nikogo nie cza przekonywać.
Od
połednia Sudety i Beskidy opadajom dolinami Odry,Nysy Kłodzkej
i
Łużyckej dalyj Olzy no i Wisły.Jak do tego dodocie nieprzebyte
lasy pełne zwierza,urodzajne gleby otrzymocie kraina mlykym i miodym
płynonco.A
jeszcze zapomniołech pedzieć o nojwożniejszym o ludziach
skromnych,bogobojnych
i robotnych bo to oni sprawiyli,że bogactwa tej
ziymi
nie były marnowane jyno pomnożane.Tam kaj je bogato,piyknie
i
zasobnie tam pchajom sie różne miglansea kożdy chciołby coś
uszczyknońć dlo siebie.Było tysz zwyczajym,że po cołkim Ślońsku
wyndrowali
czeladniki kerzy najmowali sie do roboty za wikt i opierunekz
nimiecka nazywali-wandergesselen.Hca Wom opowiedzieć o takim jednym
falu kery sie przytrefiył jednymu młynorzowi.Posuchejcie.
Niedaleko
Raciborza u zbiegu dwóch rzek stoł młyn wodny kery
był
własnościom ksiyńcia ale służył wszystkim okolicznym rolnikom.
Młynorz
wołali go Błażej był człowiekiym bogobojnym i ogromnie
robotnym.Jedynom
starościom Błażeja była jego cera dziołcha szumnej
urody
ale złego serca.Była tak feste zapatrzono na siebie,że do
niektórych
galanów
wcale nie wychodziyła a inszych wyśmiywała,że to niby jeden
ja
za mały drugi za wielki a jeszcze inszy je za biydny.Swojymu tacie
pedziała,że
ona czeko na takigo galana kery zajedzie przed ich chałupa
karocom
ciongnionom bez dwie pory siwych koni.Ogromnie to Błażeja
martwiyło,że
Maryjka(tak jom wołali)je tako hardo do ludzi i pośmiywno.
Razu
pewnego do Błażeja zgłosiył sie młody szumny karlus kery
przedstawiył
sie jako czeladnik młynarski spod Gogolina.Na imię mioł
August.Synek
padoł,że na piyniondzach mu specjalnie nie zależy styknie żeby
dostoł trzy razy dziynnie jeść ale za to ogromnie mu zależy co by
jego
izba wychodziyła wprost na koło młyńskie.Zdziwiyło to trocha
młynorza ale w końcu przystoł na warunki czeladnika.Przez jakiś
czas
wszystko
ukłodało sie dobrze,August był synkiym robotnym zawsze piyrwszy
meldowoł sie przi kole i ostatni opuszczoł miejsce pracy.
Z
czasym Błażeja przestało dziwić,że czeladnik co jakiś czas
lotoł do
rzyki
co by sie opluskać,uznoł co synek widać lubi czystość a to
przecarz
nikomu
nie przyniesie szkody.Tak po prowdzie Błażej liczył na to,że
młody
szykowny czeladnik wpadnie w oko jego cerze Maryjce i w końcu
doczeko
sie wesela.Darymne nadzieje.Maryjka czekała na królewicza kery
zajedzie pod dom biołom karocom ciongnionym bez czwórka biołych
koni
Roz
August niósł na puklu miech żyta i bez niuwaga pyrtnoł łokciym
Maryjka
kero stoła w dźwiyrzach.Zło na cołki świat dziołcha łapła za
bicz
kery wisioł na ścianie i zaczła nim prać czeladnika.Walyła tak
mocno,że na policzkach Augusta zostały sine pryngi.Karlus zniósł
ta
zniewaga
bez jednego słowa,jyno baczny obserwator zauważyłby,że
ze
ślypi za iskrzyły dwa czerwone blyski,tak jak by pieron szczelył.
Od
tego czasu czeladnik jak by sie zacion w sobie,dalyj był
robotny
nikomu nie wadziył ale widać,że coś mu siedziało na nosie.
Po
jakimś czasie w młynie zaczły sie dzioć dziwne rzeczy.Błażyj
stwiyrdziył,że keryś w nocy robi w młynie okropny bajzel,rzeczy
kere
zawsze
miały swoje miejsce teroz były po przestowiane.Miechy z ziornym
do
mielynio były pomiyszne tak,że młynorz nie wiedzioł kery miech je
od
kerego gospodorza a do tego nikere miechy były podziurawione
i
sypało sie ziorno.Miarka sie przebrała jak keryś po łonaczył
kamiynie
młyńskie
tak,że miast monki leciała śruta.Błażej uznoł,co musi ustalić
kery
robi take szkody.Jak wszyscy poszli spać Błażej zacził sie
miyndzy
miechami
i czekoł.Czas mijoł godziny uciekały a w młynie nic sie nie-
dzioło,czasyn
jakoś mysz śmigła po delówce,czasym zaskrzypiała deska
ale
wszystko było na swoim miejscu.Dziepiyro jak zygor na kościelnym
turmie
odbiył połnoc zaczło sie coś dzioć,kajsik cosik sie ruszo,cosik
postynkuje,oroz
keryś sapie ani by dźwigoł ciynżkie miechy.Błażyj
wzion
do jednej rynki krucyfiks do drugej dymbowo laga i pomalutku
krok
za krokym zbliżo sie do miejsca skond dochodziyłó larmo.Wychylo
sie
z za miechów i aż zamar.Miyndzy miechami krynci sie jakiś stwór
podobny
trocha do człowieka ale ogromnie kurduplowaty na łepie mioł
ryże
skołtunione szkuty,gymba pomarszczono ani papiyr haźlowy widać,
że
stworzynie było stare ale jeszcze mocne..Młynorz ścisko w rynce
laga
i
czeko co sie bydzie działo.Stwór stanoł na środku izby
porozglondoł sie na boki czy aby go kery nie podpatruje a jak
uznoł,że nikogo ni ma
zabroł
sie do rozciepywanio wszystkigo co napotkoł po drodze.Pełne
miech
furgały z jednego konta do drugigo,łogromne szufle do ziorna
ciepoł
na som wiyrch sztapla z monkom.
-No
to cie mom ty oszkliwcu jedyn,ty szkodniku ty strupie kery żeś se
obroł moj młyn na dokozywanie.Już jo ci tak wygarbuja tyn kudłaty
pukel,że
mie popamiyntosz.
Młynorz
sie zamachnoł co by go rzaznońć ale w tym momyncie ujrzoł
że
stwora mo na jednej szłapie końske kopyto.O świynto Kunygundo
patronko
przeczystych prawiczek,to nie je zwyczajny złodziyj,to je dioboł
abo
utopek,pomyśloł i opuściył rynka z lagom.Szczyńście jako
człowiek
stateczny
i bogobojny Błażej zawsze nosił przy sobie świyncony krzyż
kery
mu ostawiył jego ojciec tysz młynorz z przikozaniym co by sie z nim
nie
rozstowoł bo przi młynach zawsze kryncom sie różne
utopki,ciarachy
a
bywo i szumne szczigi kere umiom człowieka doprowadzić do upadku.
Błażej
uzbrojony w krzyż i dymbowo laga wyszed na przeciwko maszkary
-To
ty mi robisz take szkody,wrzeszczoł i walył lagom kaj popadnie,
-Błażeju
ustoń,pogodomy jak chłop z chłopym.
-Nie
ustana puki sie nie dowiym ktożeś je.
-Jo
je utopek Fyrtok kery rzondzi na kole młyńskim,od lot prziglondom
sie
twojej cerze kero je szumnom frelom ale serce mo złe i twarde.Tako
dziołcha
unieszczynśliwi kożdego chłopa.Pamiyntej i suchej dobrze co ci
prawia,za
niedługo przyjedzie pod twój dom trzech galanów tego kerego
wybiere
bydzie jyj chłopym tego bydzie musiała suchać bez cołke życie.
I
pamiyntej Błażeju nie śmisz ji pedzieć jednego słówka o tym
coch ci
godoł.Nie
dotrzymiesz słowa Maryjka zostanie starom frelom a ciebie
zatrzymia
woda co napyndzo młyńskie koło.Pamiyntej,pogroziył mu palcym.
Młynorz
odłożył dymbowy kij ale feste trzymoł w rynce krucyfiks
i
prziglondoł sie tymu kery bez tela dni robiył w młynie szkody.Tako
mało
stwora,myśloł a przecarz siyły mo jak koń,bo kery by tak umioł
ciepać
miechami pełnymi ziorna,ale cosik z gymby jak by znajomy kajś
już
widzioł to pyszczysko ale kaj?W tym zygor na kościelnym turmie
odbiył
piyrszo w nocy i bestyjo utopeknogle zniknoł.Błażej wylecioł
przed
młyn,oblecioł
koło i kupidło ale stwora już nie było.Ciymno noc okryła
wszystko
jyno z za chmur blyskoł miesionczek jak by chcioł pomóc
Błażyjowi
wypatrzeć tego kery ostatnimi czasy narobiył mu take mecyje
a
teroz dobiyro sie do jego ukochanej cery,kero może i je za frechowno
ale
przecarz je jego jedyno Maryjka.Młynorz bezradnie usiod na ławce
przed
chałupom i suchoł kumkania żab, było mu ogromnie smutno.
Na
drugi dziyń wszystko było po satarymu,czeladnik August uzaś
był
piyrszy w robocie i jak downiyj co jakiś czas lotoł do wody co by
sie
okalić.Błażyj
usiod na miechu i tak se mysli o tym co mu w nocy prawiył
utopek
Fyrtok.-Przyjedzie trzech galanów do Maryjki,jednym z nich bydzie
isto utopek ale Maryjka nie śmi o tym nic wiedzieć.A co bydzie jak
wybiere utopka na chłopa?Jake wesele,jake sakramynta a kim bydom
pozostali
dwaj galani?Zamyślony podniosł głowa i ujrzoł wracajoncego
z
wody czeladnika,coś jak by nim szarpło,przecarz kajś ta gymba
widzioł
ale
kaj?Nic mondrego nie przychodziyło mu do głowy.W końcu uznoł,
że
cza pogodać z Maryjkom powiedzieć tela co może ale zawsze
próbować coś bonknońć tak co by sie dziołcha domyśliła,że
som utopek Fyrtok zastawio na nia sidła.Blank złonaczony ojciec
woło,
-Maryjka
podziew do mnie gibym,powiym ci coś wożnego,
-nikaj
nie puda,mom swoj rozum i nikogo nie byda suchać,odwronkła ojcu.No
i tak zostało.Błażyj wiedzioł swoje a Maryjka swoje.
Pomalutku
lato dobiygało swoich dni.Dnie stowały sie krótsze a
jesiyń
zaczła malować świat swoimi kolorami.To co dzisiej je zielone
jutro
stanie sie żółte,złote abo bronzowe.Z wilgachnego dymbu zaczły
spadać
żołyńdzie zbiyrane bez robotne wywiórki a czasym odwiedzane
przez
watachy dzików,wielkich głodomorów.Na niebie pokozywały sie
klucze
dzikich gynsi z łonk zaczły znikać ostatnie bociany.Opary i mgły
zwiastowały
nadyjście jesiyni.W taki dziyń pełny jesiynnego smyntku
przed
młym podjechało trzech galanów.Piyrszy był to karlus wysoki
o
jasnej blond czuprynie i żylastych barach pedzioł,że wołajom go
Zefek
i
że umi ścinać stromy i budować domy.Nie je bogaty ale ogromnie
robotny i zrobi wszystko żeby Maryjka była z nim
szczyńśliwo.Dziołcha ani na niego nie spojrzała,pedziała co mo
se szukać dziołcha biydno tak
jak
on.Drugi galan zajechoł przed młyn furom ciongnionom bez pora koni.
Wołali
go Sylwek,był synym bogatego gospodorza i szuko dziołcha robotno
kero bydzie mu rodzić dużo dzieci.Maryjka ani na niego nie
pojrzała,padała
co nie bydzie sie zdować z pyrzoniami.Ostatni zajechoł
przed
młyn galan ubranu z pańska,na głowie nosiył kanciasty kłobuk a w
rynku trzymoł pozłocano kryka.Galan wyskoczył z biołego landałera
kery
ciongły
dwie pory biołych koni.Maryjka jak go ujrzała to aż praskła
rziciom do kupki słomy.To je pon na jakigo czekała,prowdziwy galan.
Domyśloł
sie stary Błażyj,że to isto je podstymp utopka Fyrtoka
a
może i jakigo inszego diobła ale zgodnie z umowom nie wolno mu było
pedzieć
jednego słowa.Po prowdzie Błażej był gotów złomać dane
utopkowi słowo ale Maryjka nie chciała suchać rady ojca no to
teroz
bydzie
sama decydować o swoim losie.No i zadecydowała,wesele bydzie
takie
jakigo nie widzioł cołki Ślońsk.Stoły uginały sie od
jedzynio,goście
piyli
nojlepsze wina i piwa,byli muzykanty spod samych Rud kerzy grali
i
śpywali ślońskie pieśniczki:
-Jak
ech jo szeł wele karczmy
bardzo
piyknie było
usiodłech
se na kamiyniu
i
suchołech kosy,
oj
kosie kosie kosie mój
co
tak smutno śpywosz
czy
ci mamulka odeszli
czy
sie na mnie gniywosz.
A
uzaś w drugej izbie śpiywały frelki ustrojone w wionki na głowie:
-Mały
fijołeczek
kwitnie
se na łonce
swe
niebieske liczka
wystawio
na słońce,
fijołeczku
szwarny
straconyś
je w trowie
i
o twej urodzie
nikt
sie już nie dowiy,
prowdziwo
uroda
nowet
wbrew swej chynci
swego
kochaneczka
do
siebie przynynci...
Było
wesoło i bogato a Maryjka chodziyła pyszno jak paw,że takigo mo
chłopa
szumnego i pańskigo jak żodno dziołcha na cołkim Ślońsku ale
jednego
nie zrobiyła,nie podziynkowała ojcu za take szumne wesele.
Jak
już wszyscy byli rozbawiyni,jak zabawa siyngała zynitu oroz zygor
na
kościelnym
turmie oddzwoniył dwunasto i stała sie rzecz niesłychano,
stateczny
pon młody zamiyniył sie w kudłatego potwora.Poznoł młynorz
że
to je tyn som kerego w młynie okłodoł dymbulcym.Wszyscy goście w
popłochu
zaczli uciykać,nowet muzykanty gibko spakowali instrumynta
i
znikli w mroku nocy.Maryjka pozostała sama z gańbom i zgryzotom,
za
pycha i zarozumiałość prziszło i zapłacić wysoko cyna.Utopek
mioł
kontrakt
na piśmie i ani myśloł z niego zrezygnować.Maryjka musiała
usługiwać
swojymu chłopowi jak przystoło poślubionej babie.Żol sie
zrobiyło
młynorzowi,że jego cera choć nieposuszno i hardo musi usugiwać
utopkowi
kery przecarz je diobłym,choć pośledniego stanu.
Czas
płynoł,utopek roztopyrczoł sie po cołkim młynie,Błażeja nie
suchoł
a Maryjka traktowoł jak najynto dziywka.Jak sie zdowało,że już
nic
nie pomoże młynorzowi i jego cerze do młyna zawitoł wyndrowny
mnich
kery zdonżoł na Orawy i prosiył o nocleg.Mnich wołoł sie
Bonifacy
i
znany był z tego,że jak nikt umioł wyrzynońć diobła kery
zagnieździył
sie
w ludzkej duszy.Opowiedzioł Błażej mnichowi jak nieopacznie pod-
pisoł
kontrakt z utopkym i jake troz wynikły z tego mecyje.Bonifacy
wysuchoł młynorza po tym zamknoł sie w izbie i dugo rzykoł
,medytowoł
i
kombinowoł jak utopka wyłonaczyć tak co by podpisany kontrakt
oddoł.
-Dziołcha
je do odratowanio,pedzioł jak wyloz z izby.Piyrsze musi sie
wyspowiadać,odprawic
zadano pokuta i musi założyć na szyja szkaplerz
pośiyncony
w Rzymie kery sztyjc nosza w taszy.Wszystko było przyrych-
towane,Błażej
posłoł Augusta do kowola co by podkuł konia a w tym
czasie
Maryjka sie wyspowiadała odprawiyła pokuta i założyła na kark
szkaplyrz
od Bonifacego.Szprytny utopek Fyrtok nie skapowoł sie,że
Błażej
i Maryjka wiedzom,że to on zamiynio sie w czeladnika Augusta
i
udowo statecznego chłopa i młynorza.Mnich Bonifacy przyniósł z
kościoła
cołko flacha świynconej wody i zaczajył sie w izbie wele alkowy.
W
końcu August wróciył od kowola i uradowany zmierzo do alkowy co by
sie
nacieszyć swojom szumnom babeczkom a tukej sztop!Czego sie nie
dotknie
wszystko je pokropione wodom świynconom,chce podyjść do
Maryjki
a tukej jakoś siyła nie pozwalo mu zrobić kroku.Zły jak szerszyń
woło
do Błażeja:
-widza
tu spisek Błażeju ale pamiyntej,że jo mom kontrakt i co byś nie
kombinowoł
Maryjka je moja.
-Jo
zawar kontrakt z utopkym a niy ze czeladnikym Augustym a ty ktoś je
utopkym
Fyrtokym czy czladnikym ?
-Nic
ci do tego,śmioł sie August tak czy siak Maryjka je moja.Kontrakt
czymo
wszystkich w szachu.
-Ty
psizatruto potworo ty oszkliwy cygonie uwidzymy kerego bydzie
na
wiyrchu.Błażej łapnoł dymbowo laga i zaczon okłodać
Fyrtoka.Utopek
próbowoł
uciyc ale wszystke klomki i okna były skropione wodom świyn-
conom,tusz
lotoł wkoło stoła a Błażej walył aż kudły lotały w lufcie.
Wroz
do izby wloz mnich Bonifacy z flachom pełnom świynconej wody.
Poczuł
utopek,że oto stoji przed nim śiyła wiynkszo i tukej nie styknom
już
jego diobelskie knify.Fyrtok schowoł sie pod stół ale i tam
dopadła go
woda
Bonifacego.Widzi dioboł,że to je jego koniec,kożdo kropla wody
do
je blaza na lajbie,kurczy sie i robi coroz bardziyj oszkloiwy.
-Oddom
kontrakt ale ustoń juz kropić mnie wodom.Bonifacy przestoł na
chwila
i czekoł,wtedy spod jego kopyta wypot zwitek papiyru z podpisym
Błażeja.Mnich
podniósł papiyr przeczytoł i otworzył furtka do pieca a
Fyrtok
wlecioł do środka i uciyk kominym.
Tak
to młynorz Błarzej i jego cera Maryjka wyzwolyli sie spod siyły
utopka
Fyrtoka.Maryjka nauczono smutnymi doświadczyniami stała
sie
statecznom dziołchom posłusznom swojymu ojcu.Jak padoł mnich
Bonifacy
ze zła zawsze idzie wylyść jak sie jyno chce.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz